Trước khi Jason Bourne, nhân vật trong tiểu thuyết về điệp viên của Robert Ludlum được đạo diễn Doug Liman, và tiếp sau là Paul Greengrass đưa lên màn ảnh, khán giả đã rất quen thuộc với thể loại này qua nhân vật 007 trong loạt phim về điệp viên 007, hay nhân vật Ethan Hunt (Tom Cruise) trong bộ ba phim Mission Impossible. Khi đó, hình ảnh điệp viên là hình ảnh của một người đàn ông đầy phong cách, sở hữu những thứ vũ khí “đồ chơi” đặc biệt thú vị trên hành trình đi làm nhiệm vụ của mình. Nhân vật đó luôn luôn được bao quanh bởi gái đẹp để thực thi những nhiệm vụ bất khả. Nếu 007 sang trọng và lịch lãm kiểu Anh, thì Ethan Hunt sở hữu sự mạnh mẽ, quyết đoán của Mỹ. Nhưng dù 007 hay Ethan Hunt, cả hai chuỗi đều sở hữu một đặc điểm chung, nhấn mạnh vào phong cách sống để tôn lên hình ảnh của nhân vật chính, cuốn hút, khiến khán giả nữ say mê, và khán giả nam ưu thích. Đặc biệt là sự phân biệt rõ ràng giữa người tốt và kẻ xấu. Điệp viên là những kẻ đi thực thi công lý, không phải là kẻ bị công lý phán xét. Nhưng Jason Bourne thì khác.
Jason Bourne xuất hiện trong bộ ba phim: The Bourne Identity (Doug Liman), The Bourne Supremacy (Paul Greengrass) và The Bourne Ultimatum (Paul Greengrass). Một gã điệp viên cố gắng đi tìm những mảnh ghép để tìm lại quá khứ sau khi mất trí nhớ, Jason Bourne từ khi xuất hiện trên màn ảnh rộng đã là một hiện tượng, khiến người ta cảm thấy hưng phấn, và giúp chúng ta thay đổi cái nhìn về thể loại phim điệp viên hành động vốn gắn chặt với hình ảnh điệp viên James bond.
Xuất hiện khi đang trôi nổi dở sống thiếu chết trên biển Địa Trung Hải, trên cơ thể găm hai viên đạn, Jason Bourne được ngư dân cứu sống. Nhưng anh hoàn toàn mất trí nhớ, điều gì duy nhất giúp anh bám lấy hiện tại để tìm kiếm nhân dạng mình là một dòng tài khoản ngân hàng tại Thuỵ Sĩ được cấy vào dưới da của anh. Jason Bourne tìm đến đấy, nơi anh bắt gặp ánh mắt nghi ngờ của tiếp viên tại ngân hàng. Đây là một cảnh quay đắt giá định dạng Jason Bourne, cũng như khả năng diễn xuất của Matt Damon. Không biết mình là ai, đi theo bản năng và khả năng quan sát nhay bén, Bourne dẫn khán giả đi vào một tình huống đơn giản, nhưng căng thẳng đầy nghi hoặc. Bourne lạc lõng giữa lòng châu Âu cố xác định xem bản thân là ai, tại sao mình có những kĩ năng chiến đấu, kĩ năng quan sát, kĩ năng cảm nhận nguy hiểm, để đưa ra những kế hoạch nhanh gọn, và tuyệt đối chính xác để sống xót khi anh bị săn đuổi bởi kẻ thù anh không biết mặt.
Bourne ở trong bóng tối của sự mất trí nhớ. Còn những kẻ tìm diệt anh lại hiểu anh quá rõ. Họ nắm giữ quá khứ của anh, nắm bắt khả năng của anh. Nhưng họ không đủ nhanh nhạy như cách Jason Bourne nắm bắt tình huống mà mình phải đối mặt. Anh phải đối diện với những người từng là đồng nghiệp của mình, những người là lãnh đạo trước đây của mình. Ba phần phim là sự rượt đuổi hai chiều, Bourne đuổi theo quá khứ để tìm hiểu về bản thân. Còn tổ chức đặc biệt của cơ quan tình báo Mỹ truy đuổi Bourne vì sợ anh sẽ khiến bí mật về những dự án tai tiếng của họ lộ ra khỏi bóng tối. Từ Doug Liman đến Paul Greengrass, Bourne trilogy là sự kế thừa và phát triển để khiến bộ phim càng ngày càng trở nên kịch tính, căng thẳng và gay cấn với những pha đuổi bắt, những cú máy cầm tay được zoom cận cảnh tạo ra một phong cách đặc biệt khiến bị hút vào màn ảnh từng cảnh phim một mà không thể rời mắt.
Giống như chơi cờ giữa Bourne và những kẻ muốn tiêu diệt anh. Bourne luôn luôn nghĩ trước đến 10 nước đi, để dành chiến thắng. Thứ chiến thắng giúp anh thoát khỏi vòng kềm toả, giúp anh tìm ra con người mình. Bộ phim đan cài rất nhiều những cảnh hồi tưởng ngắn, mờ nhạt, và không đầu không cuối, như cách mà trí não của Bourne đang cố gắng ghép nối các mảnh ghép rời rạc để tìm ra nhân dạng cho mình. Hết phần 1, anh biết tên thật của mình là gì, hết phần hai, anh biết anh đã làm gì, và làm việc cho ai, còn hết phần 3, anh đã nhớ lại mọi chuyện.
Bourne có một kịch bản xuất sắc, với những trường đoạn hành động liên hoan, vô cùng kịch tính và gay cấn ở nơi đông người, giữa một người chống lại cả một tổ chức với trang bị vô cùng hiện đại về mặt vũ khí và công nghệ theo dõi. Bourne chưa bao giờ bị chậm chân, khả năng của anh trong việc phán đoán tình huống, nắm bắt tình huống, khả năng kiểm soát tốt tâm lý của bản thân, không bị xao nhãng bởi phụ nữ, hay bất kì điều gì khác, những thứ có thể khiến anh bị tổn thương. Nói một cách chính xác, nhân vật Bourne có một bản năng sinh tồn tuyệt vời. Anh không đại diện cho công lý, không đại diện cho cái tốt, anh chỉ đại diện cho một người muốn biết mình là ai, và muốn sống xót. Ở Bourne nhân dạng của một điệp viên hiện ra không mang bất kì thói đạo đức giả nào, không cố chấp tuân theo quy tắc nào, anh chỉ muốn sống. Điều đó đã tạo ra cho anh những kĩ năng trốn thoát cũng như tiêu diệt kẻ thù một cách cực kì hiệu quả và lạnh lùng.
Ở Bourne, không có sự lãng mạn, không có những cảnh quay câu giờ, và câu kéo cảm xúc, một một tập kế tiếp đều mạnh bạo hơn, và quyết liệt hơn trong việc dàn cảnh chiến đấu, dàn cảnh hành động. Mặc dù vậy, không khó nhận thấy, trilogy Bourne nhấn mạnh đến vai trò của phụ nữ đối với cuộc đời của anh. Đó là Marie, người anh yêu, đó là Parsons, người yêu anh, đó là Pamela Landy, người nghi ngờ về tính hợp pháp của những dự án mật của CIA… Họ dù xuất hiện không nhiều, nhưng là những người giúp Bourne tìm lại bản thân đã mất của mình. Phụ nữ trong phim, không phải là những bóng hồng, họ là những người có lý chí và tình cảm mạnh mẽ để phân biệt giữa xấu và tốt, để làm theo đúng điều mà trái tim họ mách bảo. Một sự dịu dàng đáng kể để cân bằng sự bạo liệt trong cách đàn ông tiêu diệt lẫn nhau.
Nên chúng ta, khán giả, yêu mến nhân vật Bourne. Không phải vì anh có một số phận bi thảm. Không phải vì anh có nhiều kẻ thù truy đuổi, và vì anh có mục đích sống, bám riết vào mục đích sống đó để tìm mọi cách đạt được điều mình muốn, với sự ủng hộ đầy tình cảm nhưng không thiếu phần lý trí của những người phụ nữ quen biết anh. Bourne không uỷ mị, dù cho anh đôi lúc đã không bóp cò súng để giết kẻ muốn giết anh, Bourne chỉ đang sống đúng với bản năng của mình, không muốn bị lừa gạt và bị chi phối nữa.Đặc biệt là vì Matt Damon, không phải là mẫu diễn viên điển trai, lãng tử, Matt Damon mang một khuôn mặt cưng rắn, lạnh lùng, với đôi mắt sâu và hiếm khi cười. Chính vì thế, ở Matt chân dung của Jason Bourne hiện ra đầy bí ẩn, lạ lẫm và gây tò mò. Khuôn mặt ít cảm xúc, và không thu hút, khiến Jason Bourne lẫn vào đám đông, như một điệp viên bình thường, cho đến khi anh thể hiện những kĩ năng như một con thú săn mồi của mình, vô cùng hiệu quả, thông minh, và ấn tượng. Jason Bourne không thể được hoá thân bởi ai khác ngoài Matt Damon. Không thể.
“Look at us. Look at what they make you give.”
Bourne, chính là hiện thân của tự do, thứ tự do không muốn bị kiềm toả, thông mình, quyết đoán và dám đi đến tận cùng để tìm ra sự thật để làm yên lòng chính mình.
