Bạn đã bao giờ có ý muốn trở thành một người khác không? Liệu khi trở thành một người khác sẽ thế nào? Being John Malkovich được sản xuất năm 1999 là một bộ phim mang lại trải nghiệm như vậy, một bộ phim không giống bất cứ bộ phim nào mà bạn từng xem. Nó hài hước, lôi cuốn, kì lạ và ấn tượng. Nó được đạo diễn bởi Spike Jonze với kịch bản được chấp bút bởi Charlie Kaufman, người đã viết nên câu chuyện tuyệt vời “Eternal Sunshine of the spotless mind” nhiều năm về sau (2004).
Craig Schwartz (John Cusack) là một người điều khiển rối thiên tài, do không gặp thời vận và nhiều điều kiện khách quan lẫn chủ quan, anh không thể dùng nghề rối để trang trải cuộc sống. Trong khi đó, anh sống cùng vợ Lotte Schwartz (Cameron Diaz), một người rất yêu và bị ám ảnh bởi động vật, cô nuôi và chăm sóc nhiều loại động vật khác nhau trong nhà. Cuộc sống khó khăn cuối cùng đã bắt anh phải đi kiếm việc làm khác hòng ổn định cuộc sống vợ chồng.
Tìm kiếm trên các trang báo tìm việc, cuối cùng Craig tìm được một công việc tại công ty LesterCorp, một công ty có vị trí kì lạ khi nằm ở tầng 7 1/2 tại một tòa nhà cao ốc. Tai đây, anh nảy sinh tình cảm với người đồng nghiệp xinh đẹp Maxime (Catherine Keener). Một lần tình cờ, anh tìm được một ngăn cửa bí mật, mà khi chui vào trong đó người ta có thể sống trong thân xác của một diễn viên tên là John Malkovich (do chính John Malkovich thủ vai) trong vòng 15 phút. Từ đây mối quan hệ của vợ chồng Craig, John Malkovich và Maxime tiến theo những xoáy ốc siêu thực, kì ảo và lạ lùng. Một trải nghiệm của người điều khiển rối điều khiển thân xác người khác, trải nghiệm của tình yêu nảy sinh khi trở thành một người khác… Being John Malkovich đáp ứng được nhu cầu thưởng thức những thứ siêu thực và kì ảo nhất mà một khán giả muốn được xem.
Ngay cái tên phim Being John Malkovich đã cho ta một sự tò mò không thể cưỡng lại. Một cái tên và nhân dạng có thật về một người diễn viên khá tên tuổi đã từng tham gia nhiều vai diễn lớn nhỏ khác nhau trước đó. Bộ phim lại lấy cái tên của đúng con người đó, mang hàm ý trở thành người diễn viên đó. Một bộ phim tài liệu chăng, một câu chuyện kể về cuộc đời của John Malkovich? Cái tên đã gợi lên bao điều. Nhưng có ai nghĩ được rằng, câu chuyện sẽ dẫn ta vào một thế giới, một nơi trần nhà rất thấp ai đi cũng phải cúi đầu, nằm giữa tầng 7 và 8 của một tòa nhà cao ốc. Tại thế giới đó, người ta trả 200 đô la để được đi vào đầu và trở thành John Malkovich trong vòng 15 phút. Craig có cảm tình đặc biệt không cưỡng được đối với Maxime, điều đó khiến anh ngay lập tức khoe với cô về cánh cửa thần kì kia để lấy cảm tình của cô. Nhưng Maxime là một người phụ nữ lạnh lùng, hay cười và khó hiểu. Cô không yêu Craig, cô chỉ yêu chính mình. Chính vì vậy cô yêu John Malkovich khi có ai đó ở trong đầu ông dù là vợ của Craig hay chính Craig, vì lúc đó, cô thấy được cả hai đôi mắt đang thèm muốn mình, mê đắm mình.
Hài hước, mỉa mai và kì lạ. Maxime yêu Lotte khi Lotte ở trong John. Craig điên cuồng nhốt vợ và bắt vợ gọi cho Maxime hòng mong được chạm vào thân xác Maxime khi anh ở trong John. John giống như một con rối không hơn không kém. Và chính vì Craig là một thiên tài về múa rối, anh dễ dàng điều khiển và chiếm đoạt thân xác John, trở thành John như tên gọi của bộ phim để chiếm được Maxime cho riêng mình. Thế giới đảo điên, người ta không còn là chính mình mà mong được trở thành một người khác hòng mong đạt được mục đích. Nằm trên tính kì ảo của câu chuyện. Dường như ai cũng cảm thấy hạnh phúc khi ở trong thân xác John, hay chính xác hơn là ở trong thân xác người khác, một người thành đạt, có cuộc sống sung túc, công việc ổn định và một căn hộ rộng rãi, sạch sẽ. Người ta chối bỏ mình, chối bỏ cuộc sống khốn khổ của mình, chối bỏ những điều buồn tẻ và nhàm chán và tự mình không thể vực lên được. 200 đô la không phải là một con số nhỏ, nhưng dường như ai cũng sẵn sàng đi vào trong con người khác để được trải nghiệm một thứ gì đó mới mẻ và tốt đẹp hơn. Chỉ có John, trong vai trò một con rối và khi ý thức được rằng mình bị người khác chui vào đâu, dùng miệng của mình để nói chuyện, mắt của mình để nhìn, ông mới cảm thấy phát điên và tức tối. Tìm kiếm sự thật, đến tận nơi và thử chui vào chính mình. Điều gì đã xảy ra khi John lại đi vào đầu óc của chính mình?
Câu chuyện được lý giải về cuối, cánh cửa, việc trở thành ai đó, về bản thể và sự làm chủ, nhưng thực sự ai quan tâm đến điều đấy. Bộ phim dẫn ta vào một hành trình của một nghệ sĩ tài năng nhưng thất bại, rồi từ đó hàng loạt những sự kì cục diễn ra cho đến khi tài năng của Craig lại được dùng lại một lần nữa. Hành trình là thứ mê đắm, hành trình để trở thành John Malkovich siêu thực và quyến rũ vô cùng. Biên kịch Charlie Kaufman với câu chuyện này đã đủ để khiến ông trở thành một trong số ít những nhà biên kịch mà người ta phải nhớ đến ngang hàng với đạo diễn. Sự kết hợp của ông cùng đạo diễn Spike Jonze cộng hợp với những góc máy tinh tế và hài hước của Lance Acord đã tạo nên một tác phẩm hoàn thiện nếu không muốn nói là hoàn hảo. Một món ăn chưa được khán giả biết là có sự tồn tại cho đến khi được Charlie Kaufman và đạo diễn Spike Jonze chế biến, món ăn đó không chỉ ngon, mà còn có vị không hề đơn giản, một vị tinh tế, gây cười nhưng quyến rũ. Nhưng món ăn không thể ngon nếu thiếu những nguyên liệu tuyệt vời. John Cusack, một tạo hình Craig trông mệt mỏi và luộm thuộm, luôn vội vã và thiếu kiềm chế, một kẻ có tài nhưng không gặp thời, một gã sẵn sàng làm những thứ điên rồ vì yêu. Cameron Diaz và Catherine Keener, xuất sắc, không cần tiết chế, tự nhiên và đầy cảm hứng, nhân vật qua sự thể hiện của hai nữ diễn viên tạo nên sự nổi bật và đầy cá tính mà ta không thể lẫn vào đâu được.
Đặc biệt là John Malkovich, một vai diễn trong vai diễn, vừa là chính mình, vừa là người khác, luôn biến đổi và thành những bản thể khác nhau. Bộ phim có thể nói được làm để tôn vinh sự nghiệp John Malkovich. Sự tôn vinh hoàn toàn xứng đáng khi vai diễn của ông trong chính bộ phim vừa là về mình vừa không phải là mình gây ngạc nhiên và vô cùng ấn tượng. Hai đề cử Oscar cho những vai diễn trước đó trong hai bộ phim In the Fire Of Line (1993), Places In The Heart (1984) đã chứng tỏ tài năng của ông. Ông cũng đã từng lọt vào danh sách 100 diễn viên xuất sắc nhất mọi thời đại do tạp chí uy tín về điện ảnh Premiere bình chọn. Vừa là mình vừa không phải là mình, để người khác chui vào đầu mình nhằm biến thành người khác, một vai phụ nhưng lại là nhân vật chính xuyên suốt cả câu chuyện, làm mối nối cho một mối quan hệ lạ lùng và phức tạp. John Malkovich đã biến hóa một cách tài tình thành những tính cách khác nhau. Chính vì vậy, sự độc đáo của câu chuyện cũng nhờ thế được tôn vinh lên rất nhiều.
