Năm mới dù ở xa nhà, dù cho không khí tết không có gì ngoài bữa cơm cũng giao thừa, mùi nhang khói thơm và một bình hoa thật đẹp, nụ cười thật tươi của bạn bè. Tôi vẫn dành một vài phút để tặng mình những con chữ điều mà người ta hay gọi là khai bút đầu xuân.
Nếu ở Việt Nam nhiều năm trước, tôi sẽ tự mở quyển sách Lịch Vạn Sự mà mẹ tôi vẫn thường mua ở chùa Quán Sứ trước tết, trong quyển sách đó, tôi sẽ xem cho hai anh em giờ nào khai bút thì đẹp. Rồi khi đến giờ đấy, em gái tôi và tôi mỗi người ở góc học tập của mình, viết ra những điều mình muốn viết, những điều tâm đắc, những câu đẹp để cầu mong một năm mới việc học hành cũng như cuộc sống của chúng tôi qua ngòi bút sẽ mang những sắc vị tươi sáng và đẹp đẽ.
Không có Lịch Vạn Sự, không có không khí tết đầy ắp như khi còn ở Hà Nội, nhưng không thể không có khai bút đầu xuân. Nó gắn vào tôi như tâm thức, như một điều gì đó nếu nói là linh thiêng thì hơi quá nhưng nó gần gũi và mang lại cho tư tưởng tôi sự thông hanh và sảng khoái. Tôi nhớ có năm tôi chép lại bài thơ của Puskin – một trong số ít nhà thơ mà tôi đọc nhiều và rất yêu thích. Có khi là một câu thơ gì đó của chính tôi. Có khi là những ước vọng của tôi dành cho năm mới… Chữ bay ra khỏi đầu bút, chữ nghĩa của đầu óc tôi kết hợp với sự vụng về của đôi tay tôi khi trút nó ra thành những con chữ nguệch ngoạc. Tôi quý những tờ giấy đấy, những tờ giấy trắng tinh, sạch sẽ và được chọn lọc trước, tôi luôn hình dung trong thời khắc đấy, khi tôi ngồi ở chiếc bàn của mình, tay chống cằm, trước mắt là tờ giấy trắng, hoặc một tờ giấy gì đó đẹp đẹp của em gái tôi, trên tay là chiếc bút mực (tôi vẫn hay thích viết bút mực). Tâm trí tôi lướt qua chữ nghĩa trong đầu mình, nó giống như một gã đàn ông đứng trong một đàn chim khổng lồ mà mỗi con chim tượng trưng cho một chữ một câu nào đó. Tôi đọc nhanh, tôi quay người theo đàn chim, tôi bối rối trong một phức độ kì quặc của sự nhiều, đa dạng và khó chọn lựa. Tôi lại thấy mình như cậu bé Harry Potter đang bay trên cán chổi của mình giữa một bầy khóa bay để tìm được chiếc khóa bay có thể mở cánh cửa vào căn hầm bí mật. Nhiễu và đầy, tâm trí tôi bối rồi và tự dày vò mình vì sự lựa chọn. Cuộc đời này rút cục lúc nào cũng phải chọn lựa, nếu nó không phải là những thực thể hữu hình, đầy duyên mệnh trong đời sống thì nó cũng là sự lựa chọn những thứ vô hình, không đong đếm được nhưng vẫn khiến người ta bối rối và bất an. Có gì mà bất an nhỉ? Tôi không biết nữa, một cảm giác bất an khi không biết nên chọn chữ gì, câu gì để mở đầu cho mình.
Đôi khi tôi nghĩ tôi là người bất cần và thiếu cẩn trọng, không cầu toàn và vội vã, nhưng trong chuyện này tôi lại thấy tôi nên tìm những thứ gì thật quý cho tôi, cho chữ nghĩa của tôi, cho nhưng điều tôi mong đợi sẽ đến với mình. Tôi trở nên câu giờ và cẩn thận.
Rồi tôi đặt bút xuống, màu xanh của mực tuôn ra từ đầu bút theo những chuyển động nhẹ nhàng của bàn tay tôi. Tay không run mà chữ thì xấu, tôi nghĩ mình giống một họa sĩ tồi, vẽ lên đấy tâm thức mình hơn là chữ nghĩa của mình, viết vào giấy tâm hồn mình hơn là cái gì có nghĩa toát ra từ bề mặt chữ. Bố tôi chữ đẹp bao nhiêu thì chữ tôi xấu bấy nhiêu, tôi không nghĩ được trên đời lại có ai chữ xấu hơn mình, nó giống như đường đi của một đàn kiến lạc đường, không theo lề thói, không theo khuôn khổ luôn luôn lớn quá hoặc nhỏ quá, luôn phá quy tắc, luôn muốn nổi loạn hoặc muốn co lại, nó giống như chính tôi vậy, tự nhốt mình vào bản thân, hoặc đôi khi mở bung một cách bất cần. Ngày xưa một người thầy nhìn chữ tôi và bảo tôi rằng “con mà không tập chữ đẹp hơn thì về già chữ con sẽ nát bét”. Tôi luôn luôn nhớ câu nói này, không phải vì tôi sợ về già tôi sẽ bị hỏng hết nét chữ vốn đã chưa bao giờ có nét của mình, tôi chỉ nghĩ đến con người và bản thân tôi. Nó giống như một sự tham chiếu từ cách tôi viết vào cuộc sống của tôi vậy. Tôi sợ k phải là chữ của mình mà tôi sợ cho cuộc sống của tôi, tôi vốn để thả trôi cho nó tự do phóng khoáng đi những con đường mà sai lệch quá nhiều so với sự khởi hành, tôi sợ nó sẽ khiến tôi lầm đường và đẩy tôi xuống những vực sâu nơi sẽ biến thân thể tôi thành một thứ sinh vật nát nhừ đau đớn.
Người ta thường xin chữ đầu năm từ ông Đồ, những người có ngòi bút “rồng bay phượng múa”, ở đó, ông Đồ già hoặc trẻ sẽ tặng ta những đường cong quyến rũ được tạo tác từ mực tàu, bút lông, và bàn tay khéo léo. Những nét chữ theo những chuẩn tắc của Thư Pháp mà một kẻ ngoại đạo không thể biết ngoài việc rằng nó cô đọng lại trong một khung vô hình, và ở trong đấy sự tự do phóng túng được vung lên và hạ xuống là những nhát viết mạnh mẽ mà mềm mại, đơn giản mà cuốn hút. Nhưng tôi thường ngại chen chúc trước những gian hàng bé xíu của các ông Đồ vốn đang đứng đầy ắp người chen nhau đợi xin chữ, tôi không muốn xin những chữ mà tôi không hiểu tôi có làm được không, những điều mà tôi vốn đã luôn ghi tạc trong lòng. Chính vì vậy, tôi hay dồn hết suy nghĩ cho những dòng chữ đầu tiên của mình, tôi muốn được một năm mới với những tư tưởng của đầu óc mình được thông suốt, chữ nghĩa của tôi viết ra có một độ khả tín và thú vị nhất định, tôi trải được lòng mình với cuộc sống, với mọi người.
Một năm nữa trôi qua, tôi tâm đắc với cái suy nghĩ rằng thời gian trôi qua nhanh như hai đôi mắt nhìn nhau của hai người xa lạ chợt tình ơờ giáp mặt nhau trên đường đời, rồi đi qua nhau và có lẽ chẳng bao giờ gặp lại. Ta chẳng thể nào trải qua một năm như ta đã từng trải qua trong năm trước đó, ta sẽ chẳng bao giờ có lại những thời khắc mà ta đã vui vẻ hạnh phúc, đã đau khổ, buồn bã, tất cả những tình cảm đấy nó sẽ lại đến trong tương lai nhưng là khoác áo mới, diện mạo mới, sự vò xé mới, còn những trải nghiệm đó của năm cũ nó sẽ mãi nằm yên trong quá khứ, cái khuôn mặt người xa lạ đó vẫn lưu trữ trong bộ não nhưng vậy thôi, không thể lôi ra, lật lên và gặp lại. Trời đất giao hoan, thế giới xoay vần, những cụm từ siêu thực về sự vô thể của thời gian và không gian để mô tả năm mới được dùng nhiều, được nói đến như những hy vọng về những điều tươi mới. Tâm thức của tôi về năm mới luôn vậy, luôn đầy ắp những điều mới mẻ và diệu vợi, những hy vọng và sự mổ xé chính mình để biến mình thành một cá thể hoàn thiện hơn, ít sai lầm hơn, tốt đẹp hơn và hiểu đời hơn.
Tôi đã không còn viết vào đấy mong muốn của năm mới nữa, tôi chỉ viết vào lần khai bút của mình về những điều tôi đã trải qua, những điều dù cho đã khiến tôi đau khổ hay mang đến cho tôi hạnh phúc mà tôi đã chìm đắm trong đó là những điều trọn vẹn mà năm cũ đã mang lại cho tôi. Sự trọn vẹn mang đến mọi cung bậc của xác cảm, sự duy lý và giác tính được mở ra và ôm ấp đầy đủ, không có gì phải nuối tiếc, đơn giản cuộc sông vẫn tiếp tục. Tôi không muốn dùng từ chiến đấu, vì nó quá nặng nề và khiến tôi mệt mỏi, tôi nghĩ là tôi phải tiếp tục, cố gắng và tiếp cận đến những mục tiêu của mình, những vật cản và trở ngại tôi sẽ tìm cách vượt qua, sự nuối tiếc, cái điều mà một thằng bé tôi nhiều năm về trước đã tự hứa với mình là không được làm gì để phải dùng từ đấy cho những suy tư của mình về quá khứ và hiện tại. Nếu đêm đó, tôi không cố gắng lết mình từ Sơn La về Hòa Bình trong trời lạnh căm và mệt mỏi, có lẽ tôi đã không có được một đêm yên bình và ấm áp vô cùng tại một khách sạn nhỏ ở đó. Một chữ duyên là một sự khởi nguyên của vô vàn hành động, một sư thầy đã từng nói với tôi như vậy.
Đại ý là “Không có gì đi với ta cả cuộc đời dai dẳng và kéo ta xuống nhiều như sự nuối tiếc“, tôi đã viết trong tờ giấy khai bút của mình.
