Only God Forgives – Không thể tha thứ

Sự quyến rũ tuyệt vời của Drive (Nicolas Winding Refn, 2011) đã kéo tôi ra rạp ngay ngày đầu tiên công chiếu Only God Forgives. Tôi thiết nghĩ, một bộ phim đậm dấu ấn tác giả như Drive, thì hẳn nhiên đạo diễn phải là một người có cá tính làm phim rất mạnh để tạo nên một chữ kí rất riêng cho những tác phẩm của mình. Cái sự mạnh bạo đó của Drive, thực sự đã tăng thêm nhịp điệu và cường độ, tăng thêm mật độ và chất tĩnh đến ngạc nhiên của Only God Gorgives.

Only God Forgives là câu chuyện về sự trả thù, về những cá thể cô đơn lạc lõng trong cái sắc thái ảm đảm của Bangkok. Ở đó, có một Julian (Ryan Gosling) lạnh lẽo, trầm lặng. Anh có một người anh trai bệnh hoạn biến thái cai quản một câu lạc bộ Muay Thái ồn ã mà ẩn sau đó là hoạt động buôn bán trái phép ma túy trá hình. Những hộp đêm người lớn lạc điệu, trong đó có một cô gái điếm có cảm tình với Julian. Cô không thân phận, không cuộc đời chỉ là “tiếp đãi viên” của hộp đêm như những quán hàng ăn đêm buồn bã.

Ở đó còn có một viên cảnh sát già Chang về hưu với biệt danh “Thiên thần báo oán” (Vithaya Pansringarm chuyên giúp cảnh sát trong những vụ án có liên quan đến người phương Tây mà cảnh sát một cách chính thống khó lòng can thiệp. Khuôn mặt ông không cảm xúc, hành động không do dự, chậm rãi như một thiền sư, như một thiên thần coi việc trừng phạt là nhiệm vụ của mình, và cuối cùng là người mẹ mới từ Mỹ sang của hai anh em Julian, người điều hành từ xa việc buôn bán thuốc phiện của hai anh em. Một người phụ nữ ác độc, nanh nọc (Kristin Scott Thomas). Tất cả những nhân vật đó liên kết với nhau ở một mắt xích, cái chết của anh trai Julian sau khi hắn cưỡng hiếp và giết chết đứa bé gái 14 tuổi, sau đó hắn bị cha đứa bé với sự ủng hộ của cảnh sát giết chết. Mẹ của Julian từ Mỹ qua Thái để báo thù cho con, còn viên cảnh sát Chang thì thực thi thứ luật ban đêm tại Bangkok để duy trì trật tự cũng như để bảo về người dân của mình. Còn Julian ở giữa, trong sự do dự của những điều đúng sai, anh là sợi dây buộc chặt mọi mối quan hệ của phim, là mối nối giao điểm để từ đó mỗi nhân vật tham chiếu qua anh để bộc lộ bản chất của họ cũng như bộc lộ chính con người mình.

Điều ấn tượng đầu tiên của bộ phim đó chính là không khí, tông màu, ánh sáng và cách nhịp độ của từng nhân vật được diễn biến. Refn chắc chắn là một người kiên nhẫn đến kinh ngạc khi tạo ra một bộ phim tội phạm nhưng lại vô cùng tĩnh. Cái sự tĩnh không phải để kiềm chế cái động, mà để nâng mức độ động lên đến mức độ dứt khoát và vô cảm. Không khí đặc quánh trong không gian ban đêm, trong nhà, dưới những ánh đèn neon với tông màu nóng, những khuôn mặt xám xịt vì bóng tối, hoặc mờ đỏ vì đèn neon, không ai mang khuôn mặt thật trong màn đêm đó, đó là cuộc sống khác, với sự trần trụi đến ngột thở. Những cảnh quay trong một không gian chật và bức bối, giữa những bức tường, những bước chân nặng nề đi trên vỉa hè, những cú mắt chiếu thẳng nhưng không thể thấy rõ khuôn mặt đã bị che phủ bởi bóng tối và ánh sáng mờ ảo. Tất cả đó, tạo nên một bức tranh siêu thực vừa kì dị, đáng sợ, vừa kích thích thị giác, kích thích cái sự động đang như muốn nổ tung bất cứ lúc nào.

Tự chất bạo lực quyến rũ trong Drive, Refn mang đến một chất bạo lực mới, bạo lực của tính động đạt mức tối đa, dứt khoát, vô cảm, lạnh lùng và ghê rợn. Không có tính người trong từng pha chém giết, đuổi bắt nhau, tất cả được tung ra với mức độ mạnh nhất, giống như khi người ta đã tích lũy đủ năng lượng trong sự tĩnh lặng, để chỉ bung ra trong một sát na mà không hề do dự và bối rối.

Ryan Gosling có một khuôn mặt của một chàng công tử lạnh lùng, khuôn mặt luôn được tiết chế tối đa về mặt cảm xúc, cặp môi mỏng kiệm lời, đôi mắt luôn luôn nhìn về một hướng bất định xa xôi mà người đối diện không thể nắm bắt và kiểm soát, khuôn mặt dài nam tính và quyến rũ. Đó là một khuôn mặt hoàn hảo cho vai diễn Julian – một đứa con trai không có sự yêu thương của người mẹ, không có khả năng quan hệ tình dục bình thường, luôn luôn là cái bóng của người anh trai. Ở Julian, nếu ta xét đoán không kĩ và chỉ nhìn ở bề nổi của hành động của anh, thì chắc chắn ta dễ thấy có vẻ như Julian là một kẻ hèn nhát khi luôn luôn sợ hãi viên cảnh sát, những giấc mơ ám ảnh về việc bị viên cảnh sát già chặt tay, sự hèn nhát còn thể hiện ở việc sợ sệt người mẹ, mặc cho mẹ sỉ nhục và lăng mạ nhưng anh vẫn không hề có bất kì phản ứng nào kháng cự, không những thế còn quay ra đe nạt cô gái điếm người đóng vai là bạn gái của mình khi đến gặp mẹ chỉ vì cô có phản ứng mạnh với thái độ của bà mẹ.

Nhưng tôi muốn đi sâu hơn vào tâm thức của Julian, một đứa con không có tình thương của người mẹ. Rõ ràng, Julian mang trong mình một phức cảm Oedipe mạnh mẽ, một tình yêu rất lớn dành cho người mẹ của mình, một thứ tình yêu khiến anh không thể chấp nhận bất cứ gã đàn ông nào gần mẹ ngay cả người cha, chẳng thế mà anh đã giết cha theo lời kể của bà mẹ, và không hề tỏ ra đau buồn hay cố gắng trả thù cho người anh trai – người được mẹ anh yêu chiều hơn anh rất nhiều. Cái phức cảm đó mạnh đến mức nó kiềm tỏa mọi dục vọng khiến anh không thể quan hệ tình dục một cách bình thường. Hắn không phải sợ mẹ mà quá yêu mẹ, mặc dù người mẹ đó đối với trong lòng hắn sự căm thù cũng lớn bằng tình yêu đó. Chính vì vậy, cái hành động của anh ở cuối đối với người mẹ mình, cái khuôn mặt lạnh lùng vô cảm của anh thể hiện vừa nỗi đau đớn, vừa sự vui mừng, một sự triệt tiêu cảm xúc tuyệt vời của những mâu thuẫn trái ngược.

Khi Julian làm thế, tôi có cảm giác rất rõ ràng anh đang đi tìm hơi ấm của người mẹ, cái hơi ấm mà cả cuộc đời anh đã không thể có, chỉ có lúc đấy, a mới có thể cảm nhận được hơi ấm bên trong của cơ thể mẹ mình, một cái gì đó của tình mẫu tử, tình yêu. Đối với Chang cũng vậy, cái sự sợ hãi về những cơn ác mộng bề nổi ấy vậy mà không phải vậy. Thực ra những cảnh anh mơ bị chặt tay, từ đầu phim đến cuối phim, nó cho thấy bên trong Julian, bản chất thiện vẫn còn. Julian vẫn là một tổng hợp của những mâu thuẫn chất chứa bên trong mình, anh hành xử vừa tàn độc nhưng lại luôn có một khoảng lùi nhất định để soi xét sự việc hòng mong đưa nó về vị trí đúng, nhưng do gia đình, do cuộc sống anh trở thành một tay anh chị, một kẻ máu lạnh. Chính vì thế, cái sự ám ảnh bị chặt tay chính là cái ước muốn chặt đứt đi cái nhân ác trong người, đó không còn là sự sợ hãi Chang nữa.

Kristin Scott Thomas cũng là một vai diễn đáng ngạc nhiên, một sự lột xác ngoạn mục, một Vicious Bitch thực sự. Trang điểm đậm, ăn mặc diêm dúa, cử chỉ điệu đà, khuôn mặt mang một tấm mặt nạ đầy nanh ác, lời lẽ hằn học và cương quyết. Một bà mẹ dành hết tình yêu cho một đứa, và để lại cho đứa còn lại một sự trống rỗng và thiếu thốn. Kristin và diễn viên người Thái Vithaya thực sự là những diễn viên xuất sắc, họ diễn trong một sự tĩnh lặng tuyệt vời, và một không khí đặc quánh đó với một sự tiết chế nội lực tối đa như tôi đã nói ở trên chỉ chờ đến khi bùng nổ.

Bộ phim không dành cho ai thiếu kiên nhẫn, và cũng không dành cho ai muốn một câu chuyện tội ác với những hành động phải diễn biến nhanh. Những cảnh phim giống như đang được làm chậm lại (slow motion) nhưng không phải, những nhân vật trong đó, đối với họ thời gian không quan trọng, mà quan trọng là sự tích lũy đủ một nội năng nào đó đủ để bung ra để thực hiện công việc của mình. Bộ phim sẽ làm cho nhiều người cảm thấy thừa thãi vì những frame hình được quay chậm, những cú máy lướt đi trong nhịp của một tiếng ngân gằn dài và rõ, những cảnh mà chỉ cần hành động ở tốc độ bình thường thôi là đủ và tiết kiệm nhiều thời gian hơn, nhưng nếu thế thì cảnh quay không còn đủ sức nặng để tạo ấn tượng mạnh nữa. Refn đã tạo được một phong cách riêng vô cùng ấn tượng, và như vậy, anh đã phân loại được khán giả cho phim của mình, để phim của anh sẽ luôn luôn được mong đợi.