Đã bao giờ bạn ra những quyết định sai lầm và ước gì có thể quay lại thời gian để thay đổi nó? Đã bao giờ bạn suýt bị đâm xe và tự hỏi nếu lệch 1 giây thôi thì mình sẽ thế nào? Đã bao giờ bạn tự hỏi, tại sao lại là mình, lại sống ở đây, yêu thương những người này mà không phải những người khác? Cuộc đời là một đường ray vô tận với muôn vàn ngã rẽ. Và với mỗi lựa chọn, dù nhỏ hay lớn cũng sẽ đều dẫn bạn tới những nhà ga, đích đến khác nhau.
“Bạn phải lựa chọn thật đúng đắn. Khi bạn chưa chọn lựa thì mọi khả năng vẫn còn đó”. Đây có lẽ là câu nói chủ đề của “Mr. Nobody”, là lời của Nemo Nobody – một cậu bé thông minh, đặc biệt với khả năng nhìn thấy được tương lai. Bộ phim là câu chuyện của những lựa chọn. “Mr. Nobody” trung thành với hiệu ứng cánh bướm trong suốt 2 tiếng 20 phút của bộ phim. Hiệu ứng cánh bướm được phát biểu “Con bướm đập cánh ở Brasil có thể gây ra cơn bão lớn ở Texas” có nghĩa rằng mọi chuyển động, thay đổi dù chỉ là nhỏ nhất cũng có hệ quả to lớn về sau. Thật vậy, nếu chiếc lá không ngẫu nhiên rơi xuống đúng nơi bố đi qua thì ông đã không ngã, và bố mẹ Nemo đã không gặp mặt. Nếu một người làm bánh xa lạ không làm rơi vỏ trứng vào bột bánh thì bố Nemo đã không vô tình hại chết hai mẹ con nhà hàng xóm, ông đã không trở nên u uất, mẹ Nemo đã không ngoại tình và gia đình đã không tan vỡ. Đó là những quyết định của người lớn. Còn với Nemo, một cậu bé mới lên 9, còn băn khoăn không biết nên ăn bánh socola hay bánh cuộn, lại phải đứng trước lựa chọn lớn nhất của cuộc đời: đi với mẹ hay ở với bố? Nhờ khả năng đoán biết trước được tương lai mà cậu nhìn thấy hết quãng đời còn lại của mình, nhìn được đích đến mà mà những đường ray khác nhau sẽ đưa mình tới.
“Mr. Nobody” là một chuỗi những sự kiện được đan xen, song song cùng tồn tại, kết nối rất chặt chẽ vì được “thai nghén” trong suốt 13 năm bởi vị đạo diễn kiêm biên kịch Jaco Van Dormael. “Mr. Nobody” đặc biệt nhất ở lối kể chuyện. Phim không kể rành rọt, rõ ràng cho ta 3 câu chuyện mà lại lồng chúng vào nhau, đan xen, hỗ trợ cho nhau như thể cho ta những mảnh ghép lộn xộn mà bắt ta phải hoàn thành 3 bức tranh cùng lúc. Phim cũng phức tạp ở chỗ, trong mỗi bức tranh, viễn cảnh, nếu nhân vật chính hành động một chút khác đi, nói chuyện một chút khác đi thì hàng loạt chuỗi sự kiện sau đó cũng thay đổi theo. Như thế, cuộc đời Nemo, cũng như cuộc đời chúng ta, là ty tỷ nhánh với những khả năng khác nhau mà có lẽ chỉ tập hợp lại tại hai điểm duy nhất: khi ta chào đời và khi ta chết đi. “Mr. Nobody” thông minh nhưng cũng không kém phần tình cảm. Phim được dẫn dắt bởi chuyện tình của Nemo với ba người con gái, đem tới những cảm xúc khi nhẹ nhàng, khi lại mãnh liệt, vô cùng cuốn hút. Đau đớn biết bao khi người ta yêu ở cuộc đời này lại là một người xa lạ trong một cuộc đời khác, hay khi ta nói “Anh không thể sống thiếu em” ở viễn cảnh này mà không biết rằng, với một cô gái khác, viễn cảnh khác, ta cũng đang nói điều tương tự. Phim còn tinh tế, thông minh ở chỗ bằng cách lấy nghề nghiệp của Nemo là một dẫn chương trình khoa học, người ta đã khéo léo đan cài, giải thích những hiện tượng khoa học, triết học – những cơ sở quan trọng của vũ trụ và cũng là căn nguyên của những sự kiện xảy ra trong phim.
Yếu tố khác nữa đã làm nên một “Mr. Nobody” vô cùng sâu sắc còn là âm nhạc và nghệ thuật quay phim. Những đoạn nhạc êm đềm, nhẹ nhàng chiếm phần nhiều thời lượng phim, khiến người xem có cảm giác trôi theo dòng thời gian một cách tự nhiên nhất. Để rồi khi tất cả những phiên bản của Nemo đã chết, 2 tiếng 20 phút của bộ phim kết thúc, ta mới nhận ra mình vừa đi hết một cuộc đời con người, rằng nó ngắn ngủi và mỏng manh ra sao. Về phần hình ảnh thì quả thật tuyệt vời, xuất sắc. Nghệ thuật quay phim của Christophe Beaucarne và công phu của các editor đã mang tới những thước phim đẹp mỹ mãn nhưng cũng chân thực, giàu cảm xúc. Đó là những hình ảnh minh họa các hiện tượng vật lý: là tế bào, là giọt mực, khói thuốc bay lơ lửng trong không gian, là vũ trụ bao la rộng lớn. Đó còn là những giây phút yêu đương bồng bột, mãnh liệt của Nemo với Anna. Khi hai người quấn vào nhau, khi nằm bên nhau hứa hẹn chuyện tương lai, khi gặp lại nhau sau bao năm xa cách và đặc biệt nhất là cảnh lần đầu hai người làm tình, những sợi lông tơ nổi gai ốc, dựng đứng.
Cách sử dụng màu sắc của những nhà làm phim cũng cần được bàn tới. Trong phân cảnh xuất hiện của ba cô bé – chính là những người vợ tương lai của Nemo, nghệ thuật sử dụng màu sác đã đem tới cho người xem những dự cảm về tương lai. Nếu ở bên Jean – cô gái trong bộ váy vàng, Nemo sẽ sống một cuộc đời anh hằng mơ ước, anh sẽ có xe đẹp, nhà đẹp, sẽ giàu có, thịnh vượng nhưng lại không hạnh phúc, tâm trí lúc nào cũng bất an. Còn nếu chọn cưới cô bé tóc vàng trong bộ váy xanh blue – Elise, cuộc đời anh sẽ bị đắm chìm trong màu xanh ảm đạm, buồn bã. Căn bệnh trầm cảm của Elise sẽ ngày một nặng, cô sẽ luôn nằm trong chiếc giường, căn phòng màu xanh mà khóc lóc, oán trách. Trong cuộc đời ấy, Nemo là một người chồng kiên nhẫn, cam chịu, người cha hết mực thương con. Và cuối cùng, nếu chọn cô bé váy đỏ – Anna, anh sẽ yêu điên cuồng, mãnh liệt. Tình yêu của hai người sẽ lớn tới mức vượt qua cả rào cản của cha mẹ, xã hội, qua cả không gian và thời gian. Thứ tình yêu đó tưởng bồng bột, trẻ con, lại có tác động cực lớn tới cuộc đời của cả hai để rồi sau đó, dù mất liên lạc nhưng họ vẫn chờ đợi, nghĩ về nhau. Và còn để rồi, ở một viễn cảnh khác, khi đã có người vợ khác, cuộc sống khác, thì khi thấy nhau, họ vẫn ngờ ngợ những rung động. Màu trắng – màu của sự tinh khiết, khởi đầu, mặc dù không phải màu váy của cô gái nào, nhưng vẫn có ý nghĩa ẩn dụ khá đặc sắc. Màu trắng xuất hiện lúc đầu, khi Nemo còn ở trên thiên đàng, sắp đầu thai vào một nhà nào đó, ẩn dụ cho sự thanh khiết, tự do, một cuộc sống mới bắt đầu với vô vàn khả năng. Và ở cuối phim, khi Nemo ở tuổi 118 mất, cả khung cảnh xung quanh cũng là một màu trắng. Đó phải chăng cũng là một sự bắt đầu của thứ gì đó, mọi cơ hội, khả năng lại sắp được tái sinh?
“Mr. Nobody” là cái nhìn nhân văn, sâu sắc và đầy chiêm nghiệm về cuộc đời con người qua khoa học, triết học và tình yêu. Để trả lời cho câu hỏi “Lựa chọn thế nào mới đúng? Cuộc đời thế nào mới đúng”, Nemo trước khi chết có nói “Mỗi cuộc đời trong ấy đều đúng. Mọi con đường đều đúng. Tất cả mọi thứ có thể trở thành những thứ khác đều mang những ý nghĩa y hệt”. Cũng giống như con bồ câu ở đầu phim, cứ làm lại cái hành động mà nó cho rằng làm vậy sẽ được cho ăn, chúng ta cũng vô cùng mù quáng, bất lực trong cuộc đời. Chúng ta gặp một người chứ không phải người khác, đến một nơi chứ không phải nơi khác hoàn toàn là ngẫu nhiên, nhưng cũng do những lựa chọn của ta trong quá khứ. Nói cách khác, cuộc đời là do ta chọn lựa, và cũng chẳng phải. Nhưng chẳng điều nào trong ấy thực sự quan trọng nữa. Mọi ngã rẽ sẽ đưa ta tới những nơi mình cần đến, khiến ta trở thành người ta cần trở thành. Và đến một mốc nào đó, là đưa ta tới với người mà ta cần yêu thương, người định mệnh dành cho ta mãi mãi, dẫu có ở viễn cảnh nào.
